Σχέσεις εξάρτησης

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ - ΣΤΟ...ΝΤΙΒΑΝΙ

Γράφει η Μαρία Ξανθοπούλου, ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια

Είναι πολλές οι περιπτώσεις που κάποιος βρίσκεται σε μια σχέση χωρίς να ξέρει ακριβώς ποια είναι τα συναισθήματα του για το σύντροφο του. Η αγάπη, ο έρωτας, ο θυμός και η εξάρτηση είναι έννοιες που μπερδεύονται και μπερδεύουν και το ίδιο το άτομο. Στην περίπτωση της συναισθηματικής εξάρτησης, είναι δυνατόν μια σχέση να διαιωνίζεται βασισμένη σε λανθασμένα

κριτήρια και με αρνητικές συνέπειες.

Κάποιοι άνθρωποι δεν διαθέτουν σε γενικές γραμμές την συναισθηματική ισορροπία από μόνοι τους. Η συνηθισμένη λύση που βρίσκουν είναι η δημιουργία σχέσης με σκοπό να ενδυναμωθούν εσωτερικά. Έτσι συχνά δημιουργείτε μια σχέση όχι γιατί πραγματικά είναι γοητευμένο το άτομο από την προσωπικότητα του άλλου, αλλά γιατί μέσα από τη σχέση προσπαθεί να καλύψει την αδυναμία του να πορεύεται μόνο του. Καταλήγει να είναι μαζί με κάποιον, όχι γιατί πραγματικά τον εκτιμά, αλλά γιατί ο ρόλος που αποδίδει στον άλλο εξυπηρετεί την εσωτερική του ηρεμία. Δεν υφίσταται λοιπόν κάποια επιλογή βασισμένη στην ελευθερία επιλογής, αλλά αντίθετα στο παγιδευτικό κίνητρο της ανημποριάς. Όταν βρεθεί ο σύντροφος, τότε ξεκινάει η πιθανή διαδικασία άγχους του αποχωρισμού του. Δηλαδή επειδή το άτομο λανθασμένα έχει συνδέσει την συναισθηματική του ισορροπία με την παρουσία του συντρόφου του, κάθε πιθανότητα απώλειας του ισοδυναμεί με πιθανότητα κλονισμού της εσωτερικής του ισορροπίας. Έτσι λοιπόν αυτά τα άτομα δεν γεύονται πραγματικά την έννοια της αγάπης και για πολύ καιρό θα την μπερδεύουν.

Υπάρχουν επιπλέον κάποια άτομα τα οποία όταν είναι χωρίς σύντροφο δεν είναι συγκεντρωμένα, είναι μελαγχολικά, δεν βγαίνουν έξω από το σπίτι, αναζητούν συντροφιά στο αλκοόλ, είναι ιδιαίτερα νευρικά και άλλοτε νωχελικά. Αυτή είναι και η περίπτωση των ατόμων που είναι εξαρτημένα από το ρόλο τους μέσα σε μια σχέση. Όταν ένα εξαρτημένο άτομο δημιουργεί μια ερωτική σχέση, πολλές φορές δημιουργούνται μέσα του αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα. Από την μια η συνύπαρξη με το άλλο άτομο καταστέλλει το άγχος και προκαλεί ευφορία, χαρά και ζωντάνια. Από την άλλη όμως είναι αυτή η ίδια η συνύπαρξη και δηλωτική για την απώλεια της πραγματικής ελεύθερης επιλογής του να φύγει από τη σχέση, που του προκαλεί μελαγχολία, οδύνη, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αίσθημα ανημποριάς. Τελικά η μεταβολή αυτή από τα θετικά συναισθήματα στα αρνητικά συνθλίβει το ψυχισμό του εξαρτημένου ατόμου και το οδηγεί σε ακραίες συμπεριφορές όπως π.χ. μια έντονη σεξουαλική συσχέτιση με το σύντροφο του μετά από έναν άγριο καυγά, ή η εξαφάνιση του για λίγες μέρες από τη σχέση και η ξαφνική εμφάνιση σαν να μην έχει γίνει τίποτα.

Επίσης άτομα που δεν βίωσαν την συναισθηματική ασφάλεια και προστασία μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον τους, είτε επειδή είχαν αποστασιοποιημένους συναισθηματικά γονείς, είτε επειδή βιώσαν ψυχολογική κακοποίηση σε μικρή ηλικία, είναι δυνατόν να καταλήξουν να εξαρτώνται παθολογικά από το σύντροφο τους. Αυτά τα άτομα ασυνείδητα μπερδεύουν την συναισθηματική 'αγκαλιά' του συντρόφου τους με την 'αγκαλιά' που θα ήθελαν να είχαν πάρει σε μικρή ηλικία. Αναπληρώνουν δηλαδή την συναισθηματική έλλειψη της παιδικής τους ηλικίας μέσα από την συναισθηματική εξάρτηση τους στην ενήλικη ζωή. Στην περίπτωση που κάποιος επιτήδειος συνειδητοποιήσει την συναισθηματική εξάρτηση που βιώνουν στο πρόσωπο του αυτά τα άτομα, τη χρησιμοποιεί για αθέμιτους λόγους. Είναι κλασική η περίπτωση που μια συμπεριφορά υπαγορεύεται και εκτελείται αναγκαστικά κάθε φορά που ο σύντροφος απειλεί με αποχώρηση από τη σχέση ή οριστική εγκατάλειψη. Το εξαρτημένο άτομο συμμορφώνεται «αναγκαστικά» έχοντας χάσει όμως στη διάρκεια, την αίσθηση του εαυτού του. Τότε αρχίζει να χάνει την αυτοδυναμία του και αυτός ο φαύλος κύκλος επαναλαμβάνεται αποδιοργανώνοντας εντελώς το εξαρτημένο άτομο.

Ακόμα πιο δύσκολη είναι η διάκριση των ατόμων που παραμένουν σε μια σχέση χωρίς να νιώθουν πραγματικά ευτυχισμένα. Ίσως να θεωρούν, ότι σε μια κοινωνία ζευγαριών ο κάθε άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να αναζητά την ευτυχία μέσα από μια συντροφική σχέση. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται ριζωμένες πεποιθήσεις στον ψυχισμό του ανθρώπου που του υπαγορεύουν ότι είναι μη φυσιολογικός όταν είναι ευτυχισμένος χωρίς σύντροφο.

Γενικά κρίνετε ιδανικό, ένα άτομο να είναι συναισθηματικά ισορροπημένο πριν ξεκινήσει την διαδικασία σχέσης. Το άτομο να έχει αποσαφηνίσει τις έννοιες της αγάπης, του έρωτα και της εξάρτησης πριν δημιουργήσει μια σχέση. Μόνο έτσι θα καταφέρει να έχει μια σχέση υγιή, ζωντανή και σε βάθος χρόνου. Είναι μια προσπάθεια δύσκολη όμως αξίζει τον κόπο αν σκεφθεί κανείς τι σημαίνει να αισθάνεσαι θετικά μέσα σε μια σχέση έπειτα από ελεύθερη επιλογή.