Ζήλια μου...
ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ - ΣΤΟ...ΝΤΙΒΑΝΙ
Γράφει η Μαρία Ξανθοπούλου, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Ο Μπέρτραντ Ράσελ απεφάνθη ότι η ζήλια είναι μία από τις κυριότερες αιτίες της δυστυχίας. Είναι μια συνήθης και πλέον ατυχής πλευρά της ανθρώπινης φύσης, διότι δεν είναι μόνο αυτός που ζηλεύει δυστυχισμένος, αλλά επιθυμεί να προκαλέσει δυστυχία και στους γύρω του. Παρόλο που η ζήλια ως συναίσθημα είναι γενικά αρνητικό, ο Ράσελ πίστευε ότι η ζήλια ήταν η κινητήριος δύναμη που έσπρωξε τους ανθρώπους προς την Δημοκρατία, και πρέπει να ενταθεί, προκειμένου να επιτευχθεί ένα καλύτερο πολιτικό σύστημα. Ο Αριστοτέλης στην "Ρητορική" όρισε την Ζήλια (φθόνος) ως τον πόνο που προκαλεί η τύχη των άλλων.
Γενικά η ζήλια πηγάζει κυρίως από την ανασφάλεια, την έλλειψη αυτοπεποίθησης και ωριμότητας. Ο άνθρωπος που ζηλεύει αισθάνεται ότι δεν είναι ικανός και άξιος. Φοβάται ότι θα χάσει σύντροφο, χρήματα κοινωνική θέση κ.α. και για αυτόν το λόγο αισθάνεται άσχημα. Τα συναισθήματα που ακολουθούν ποικίλουν και έχουν να κάνουν με τη βαθμίδα της ζήλιας που βιώνει έκαστος και το πώς έχει μάθει να την διαχειρίζεται. Ένας άνθρωπος ο οποίος ζηλεύει και μάλιστα έντονα, δεν τα έχει καλά με τον εαυτό του, άρα δεν μπορεί να είναι καλός και στις σχέσεις του με τους άλλους. Άλλο ένα αίτιο είναι η έλλειψη αυτοεκτίμησης, η οποία εξωτερικεύεται μέσω της κτητικότητας και της καχυποψίας. Επίσης, μπορεί να προέρχεται από συσσωρευμένο θυμό, ο οποίος εξωτερικεύεται μέσα από απειλές ή βίαιες συμπεριφορές.
Μέσα στις ερωτικές σχέσεις, πολύ συχνά το συναίσθημα αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επιθετικές – βίαιες συμπεριφορές και εκδηλώσεις. Η ερωτική ζήλια είναι ένα συναίσθημα, που συνδέεται άρρηκτα με την ανησυχία και το θυμό. Όταν κάποιος ζηλεύει, έχει το φόβο ότι ο σύντροφός του θα τον εγκαταλείψει και αισθάνεται μια μόνιμη απειλή. Αυτή η απειλή ενεργοποιεί τη ζήλια σαν μια στρατηγική αντιμετώπισης που δίνει την ψευδαίσθηση πως με αυτόν τον τρόπο θα αποφύγει κανείς δυσάρεστες εκπλήξεις.
Παρόλα αυτά, η ζήλια δεν είναι πάντοτε μια έννοια με αρνητικό χαρακτήρα. Συχνά προκύπτει από τον θαυμασμό και τότε είναι άκρως φυσιολογικό και υγιές να νιώθει κάποιος έτσι. Σε αυτές τις περιπτώσεις το συναίσθημα αυτό πηγάζει από τη φιλοδοξία και τη επιθυμία της εξέλιξης. Το να θέλει κάποιος να συναγωνιστεί με ευγενή άμυλα κάποιον άλλον, με σκοπό να γίνει καλύτερος, είναι απόλυτα αποδεκτό και η ζήλια σε αυτήν την περίπτωση γίνεται ο κινητήριος μοχλός προς την επιτυχία.
Το πρόβλημα δημιουργείται όταν η ζήλια φθάνει σε παθολογικό επίπεδο. Υπάρχει μια λεπτή γραμμή από το στάδιο της παθολογικής ζήλιας μέχρι αυτό του φθόνου, που είναι ένα συναίσθημα αυτοκαταστροφικό. Πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να διαχειριστούν το συναίσθημα ζήλιας που νιώθουν με αποτέλεσμα να συμπεριφέρονται ύπουλα, εχθρικά και χαιρέκακα. Αυτοί οι άνθρωποι υποφέρουν και εύκολα οδηγούνται σε συμπεριφορές τέτοιες όπου υποφέρουν και οι άλλοι.
«Λίγοι άνθρωποι το έχουν στη φύση τους αυτό: να τιμούν χωρίς φθόνο τον ευτυχισμένο φίλο τους».
Αισχύλος,525-456 π.χ. Αρχαίος τραγικός ποιητής