Τα χρώματα του όχι
ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ - ΣΤΟ...ΝΤΙΒΑΝΙ
Όλο και πιο συχνά πλέον συναντώ ανθρώπους που το πρόβλημα τους είναι ότι δεν μπορούνε να πούνε «όχι». Αλλά και πολύ συχνά ερχόμαστε αντιμέτωποι με ανθρώπους που δεν μπορούν να δεχτούν το «όχι». Και τα δύο σε κάποιους φαντάζουν δύσκολα κι εξουθενωτικά. Γιατί όμως να είναι τόσο δύσκολη η εκφορά μιας τόσο μικρής λεξούλας; Να την εκφράσεις αλλά και να την δεχτείς. Είναι μικρή σε μέγεθος, σε ουσία όμως είναι μια λέξη τεράστια, με πολλές συνέπειες κάποιες φορές. Συνέπειες που γίνονται συνήθως εμφανείς μέσα από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Αν γυρίσετε τον χρόνο πίσω και προσπαθήσετε να θυμηθείτε από τότε που διεκδικήσατε την αυτονομία σας, σε ηλικία δύο ετών, λέγοντας στη μαμά σας «όχι», εκείνη και η υπόλοιπη κοινωνία, προσπαθούν να σας κάνουν να μην το ξαναπείτε. Η μεγάλη διαφορά σήμερα είναι, ότι πλέον είστε ενήλικας. Έχετε το δικαίωμα να παίρνετε τις δικές σας αποφάσεις. Έχετε δικαίωμα να αποφασίσετε πώς θα περάσετε τον ελεύθερο χρόνο σας, με ποιον θα κάνετε παρέα, πού θα πάτε, τι θα φάτε για δείπνο, πότε θα φάτε. Για να τα πετύχετε όλα αυτά καλό θα ήταν να υπάρχει στον λόγο σας και αυτή η λέξη λοιπόν.
Μην περιμένετε να φτάσετε στο σημείο η καλόβολη φύση σας να σας αρρωστήσει. Αρχίστε τώρα, κάνοντας στον εαυτό σας την ερώτηση κλειδί, κάθε φορά που κάποιος σας εκφράζει μια απαίτηση, αναρωτηθείτε: θέλω πραγματικά να το κάνω αυτό?
Αν ποτέ δεν μάθατε να εκφράζετε τις απόψεις, τις επιθυμίες και τις ανάγκες σας, ενώ αντιθέτως αφήνετε τους άλλους να σας παρασύρουν, να σας επηρεάζουν και να καθορίζουν τη ζωή σας, θα σας δυσκολέψει αρκετά αυτό το εκ πρώτης όψεως απλό βήμα. Αν δεν αντιπαρατίθεστε με τους άλλους, αποφεύγετε τις συγκρούσεις κάνοντας πάντα αυτό που θέλουν οι άλλοι, τότε τα συναισθήματα που βιώνετε συνήθως εσείς που δεν λέτε «όχι», είναι ο θυμός με τον εαυτό σας, αλλά και πολλές φορές με τους άλλους επειδή δεν σας καταλαβαίνουν και θέλουν πάντα να γίνεται το δικό τους. Πρόβλημα προκύπτει και όταν δεν έχετε μάθει να δέχεστε το όχι σαν απάντηση βέβαια, αυτό οφείλετε εν μέρη και στην διαπαιδαγώγηση σας. Έχετε όμως αναλογιστεί ποτέ ότι εσείς τους έχετε μάθει ότι «μπορεί να γίνεται πάντα το δικό τους»; Και φυσικά τους το έχετε δείξει εσείς, αφού ποτέ δεν αρνείστε, θέλετε να βοηθάτε, δεν έχετε ποτέ πρόβλημα σε ποιο μαγαζί θα καθίσετε για καφέ, αφήνετε πάντα τους άλλους να αποφασίζουν. Νιώθετε μάλλον και εγκλωβισμένοι μέσα σε όλο αυτό. Πολλές φορές βιώνετε και ενοχές, αν δώσετε προτεραιότητα στις δικές σας ανάγκες και σ’ αυτό που θέλετε εσείς και όχι οι άλλοι. Βέβαια, παίρνετε και ικανοποίηση αφού σας θέλουν για φίλο/ η. Και φυσικά, αφού είστε βολικοί!
Φυσικά, δεν συμπεριφέρονται όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο. Και αυτό θα το έχετε διαπιστώσει αφού μάλλον οι γύρω σας λένε το «όχι» τους συχνά. Το θέμα είναι πώς το διαχειρίζεται ο καθένας είτε στην εκφορά είτε σαν απάντηση.
Πως γεννήθηκε όμως σε εσάς αυτό το «πρόβλημα»;
Για ακόμα μια φορά, θα γυρίσουμε τον χρόνο πίσω, τότε που ήσασταν παιδί. Μπορεί οι γονείς σας να σας τιμωρούσαν, απειλούσαν ή θύμωναν μαζί σας όταν δεν συμπεριφερόσασταν όπως ήθελαν εκείνοι. Δεν υπήρχε δηλαδή η ελευθερία έκφρασης του εαυτού σας, παρά μόνο η έκφραση που ήταν αποδεκτή από εκείνους. Ίσως να μην σας επέτρεπαν να κάνετε και τις δικές σας επιλογές. Ίσως να σας έκαναν να νιώθετε ένοχος/η ή εγωιστής/στρια όταν δεν κάνατε αυτό που ήθελαν. Τέλος, πολλοί γονείς έχουν την τάση να αγχώνονται υπερβολικά ή να θυμώνουν, αν δεν κάνουν ή λένε τα παιδιά τους κάτι όπως θα το ήθελαν εκείνοι. Αυτό σας έχει κάνει να ανησυχείτε και να νοιάζεστε για τις συναισθηματικές συνέπειες των πράξεων σας στους άλλους. Δηλαδή, να μην λέτε ή να μην κάνετε κάτι για να μην στεναχωρήσετε τους άλλους.
Φαίνεται λοιπόν πως τον πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή σας τον έχουν οι άλλοι και εσείς απλά παρατηρείτε τι συμβαίνει. Μήπως θα ήταν καλύτερα για εσάς αν πρωταγωνιστούσατε; Πρόκειται για τη δική σας ζωή την οποία εσείς πρέπει να φροντίσετε και στην οποία εσείς είστε ο πρωταγωνιστής της.
Πως όμως θα μπορούσε να γίνει αυτό;
Το πρώτο σημαντικό βήμα είναι να συνειδητοποιήσετε την παθητικότητα και την υποταγή στην παιδική σας ηλικία. Ισχύει κάτι από τα παραπάνω όσον αφορά τη στάση των γονιών σας προς εσάς; Έπειτα, δώστε χρόνο στον εαυτό σας να σκεφτείτε ποιες είναι οι δικές σας επιθυμίες και ανάγκες. Είναι πιθανό να μην τις γνωρίζετε, αφού τόσο καιρό παρασύρεστε σε αυτά που θέλουν οι άλλοι. Πιέστε τον εαυτό σας να διεκδικήσει τα δικαιώματα του, να εκφράσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Πιστέψτε πως έχετε κάθε δικαίωμα να λέτε όχι αλλά οφείλετε να βρείτε και την δύναμη να το δέχεστε. Κανένας δεν είναι υποχρεωμένος στη ζωή του να κάνει οτιδήποτε που πραγματικά δεν το θέλει την δεδομένη στιγμή που το ζητάτε εσείς. Το ίδιο βέβαια ισχύει και αντίστροφα. Ζητήστε βοήθεια από τους άλλους όταν τη χρειάζεστε. Συζητήστε μαζί τους για να προβλήματα σας. Μην είστε μόνο ακροατής στα δικά τους προβλήματα. Απομακρυνθείτε από τους ανθρώπους που σας εκμεταλλεύονται εγωιστικά. Εκφράστε τον θυμό σας, αν τον νιώθετε. Και κυρίως να πιστέψετε πως έχετε το δικαίωμα να κάνετε όλα τα παραπάνω.
Όταν τα καταφέρετε, θα αισθανθείτε τέτοια ικανοποίηση στη ζωή σας, όση δεν νιώσατε ποτέ σαν φοβισμένο παιδί με το κορμί ενός ενήλικα!
Τέλος αν η απάντηση που θέλετε να πείτε σε μια επόμενη πρόταση ή χάρη που σας ζητάνε είναι όχι, εξασκηθείτε λέγοντας το με τρόπους που ταιριάζουν με την προσωπικότητα σας και σας απαλλάσσουν από τους άλλους. Ακολουθούν κάποια παραδείγματα για εξάσκηση:
Απλός: Όχι
Ευγενικός: Όχι, ευχαριστώ
Επαναλαμβανόμενος: Όχι, Όχι, Όχι
Ασεβής: Διάβολε, όχι.
Περίλυπος: Λυπάμαι, δεν μπορώ.
Εμφατικός: Με τίποτα!
Εύθυμος: Νο, νο, νο!
Χαριτωμένος: Κύριέ μου, θα σας απογοητεύσω…
Απογοητευμένος: Θα το ήθελα πολύ, αλλά δεν έχω χρόνο.
Ειλικρινής: Ξέρεις, στ’ αλήθεια δεν θέλω.
Ρίχνοντας το στους άλλους: Ο φίλος μου δεν με αφήνει.
Μετεωρολογικός: Όταν παγώσει η κόλαση!
Πολύγλωσσος: Νόου, νάιν, νιέτ, νο.
Προβλεπτικός: Ούτε σε ένα εκατομμύριο χρόνια!