Αλκοολικός ή όχι;

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ - ΣΤΟ...ΝΤΙΒΑΝΙ

Γράφει η Μαρία Ξανθοπούλου, ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια

Ω

ς προσπάθεια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για όλες τις μορφές εθισμού/εξάρτησης που έχουν ενταχθεί πλέον στην καθημερινότητα του Νεοέλληνα, όπως: τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, τον τζόγο, το Διαδίκτυο, ξεκινώ έναν νέο κύκλο άρθρων σχετικά με το θέμα των εξαρτήσεων. Το σημερινό άρθρο αναφέρεται στη χρήση και πώς αυτή οδηγεί συχνά στην κατάχρηση του αλκοόλ, στο τέλος, παραθέτω τους πέντε επιστημονικούς χαρακτηρισμούς του αλκοολισμού. Επίσης κάποια σημαντικά στατιστικά δεδομένα για τους Έλληνες εφήβους.

Το αλκοόλ προέρχεται από την ανάμιξη φρούτων, λαχανικών και δημητριακών με μαγιά και ζάχαρη. Τότε δημιουργείται μια διαδικασία που λέγεται ζύμωση. Τα βαριά οινοπνευματώδη ποτά, όπως το ουίσκι, η βότκα κ.ά. διυλίζονται περισσότερο για να γίνουν ισχυρότερα. Ένα βαρύ οινοπνευματώδες ποτό έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε αλκοόλ. Σε περίπτωση κατάχρησης αλκοόλ, το άτομο παρουσιάζει συμπτώματα σωματικά και ψυχολογικά γνωστά ως μέθη. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν επιθετικότητα, αδυναμία, κριτικής σκέψης, αδυναμία συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα, ευφορία ή κατάθλιψη, συναισθηματική αστάθεια κ.α. Σωματικές ενδείξεις είναι το κόκκινο πρόσωπο, η συγκεχυμένη ομιλία, η αστάθεια στις κινήσεις ή η αδυναμία συντονισμού των κινήσεων, κ.α. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της μέθης είναι η άρση των «αναστολών»

Έτσι το άτομο μπορεί να εμφανιστεί πολύ έξυπνο, κοινωνικό, ικανοποιημένο και υπερκινητικό με οξυμένη ικανότητα σκέψης, αλλά όσο προχωρά η κατανάλωση γίνεται μελαγχολικό, αργό, εσωστρεφές και τελικά μπορεί ακόμα και να χάσει τις αισθήσεις του. Ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που σχετίζονται με την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ είναι τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα.

H συχνή χρήση αλκοόλ προκαλεί ανοχή και εξάρτηση, σωματική και ψυχική. Η εξάρτηση από αυτή την ουσία είναι γενικά ύπουλη και μακροχρόνια. Αφού εγκατασταθεί η σωματική εξάρτηση, με τη διακοπή της χρήσης εμφανίζονται συμπτώματα στέρησης, όπως τρεμούλιασμα των χεριών, της γλώσσας και των βλεφάρων, ταχυκαρδία, εφίδρωση, άγχος, πονοκέφαλος, αϋπνία κ.α. Το σύνδρομο στέρησης μπορεί να εξελιχθεί σε Delirium Tremens, που εκδηλώνεται με ταχυκαρδία, εφίδρωση, οπτικές ή ακουστικές παραισθήσεις. Παρατηρείται επίσης συχνά παραλήρημα και ψυχοκινητική διέγερση.

Πέντε τύποι αλκοολικών

Ουσιαστικά δεν υπάρχει ένας τύπος αλκοολισμού αλλά «Πέντε» διαφορετικοί και συγκεκριμένα:

1ο Ο αλκοολισμός ΑΛΦΑ τύπου έχει σαφή ψυχογενή αίτια και οφείλεται, στον εθισμό που προκαλείται απο την συστηματική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών για την επιτυχή καταστολή και τον έλεγχο ψυχοσυναισθηματικών προβλημάτων. Τα άτομα αυτού του τύπου βοηθούνται σχετικά εύκολα αντικαθιστώντας το αλκοόλ με κάποια αγχολυτικά - ηρεμιστικά ενώ υποστηρίζονται ταυτόχρονα και με έντονη αναλυτική και υποστηρικτική ψυχοθεραπεία.

2ο Ο αλκοολισμός ΒΗΤΑ τύπου αφορά περιπτώσεις υπερβολικής χρήσης αλκοόλ απο άτομα που "ζούνε δημόσια" και αναγκάζονται να καταναλώσουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ επειδή το απαιτούν οι κοινωνικοι-οικονομικές τους συνθήκες. Τέτοια άτομα μπορεί να παρουσιάσουν οργανικά προβλήματα (π.χ. με το ήπαρ) αλλά συνήθως δεν δημιουργούν ψυχική ή οργανική εξέταση.

3ο Ο αλκοολισμός ΓΑΜΑ τύπου αφορά έντονη ψυχική και οργανική εξάρτηση απο το αλκοόλ που εκδηλώνεται με την ανικανότητά του ατόμου να σταματήσει το ποτό ακόμα και όταν συντρέχουν σοβαροί λόγοι υγείας και με την τάση να αυξάνει τη συχνότητα και την ποσότητα της "δόσης" του καθώς ο εθισμός στο αλκοόλ δημιουργεί μια αντίστοιχη ενοχή. Οταν στερηθούν αλκοόλ έστω και για ελάχιστο χρονικό διάστημα παρουσιάζουν άμεσα συμπτώματα του "στερητικού συνδρόμου" έχουν ταχυκαρδία, νευρικότητα, έντονη εφίδρωση, αίσθηση ναυτίας και ανεξέλεγκτο διάχυτο τρέμουλο.

4ο Ο αλκοολισμός ΔΕΛΤΑ τύπου αν και έχει στοιχεία ψυχικής και οργανικής εξάρτησης (όπως και ο γάμα τύπος) διαφέρει στο σημείο όπου ο αλκοολικός δέλτα τύπου κατορθώνει να σταματήσει την κατανάλωση αλκοόλ λίγη ώρα πριν πέσει στο πάτωμα με χαμένες τις αισθήσεις τους δηλαδή λίγη ώρα πριν λιποθυμίσει.

5ο Ο αλκοολισμός ΕΨΙΛΟΝ τύπου, γνωστός παλιότερα και σαν "διψομανία" αναφέρεται στα άτομα που καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ για κάποια χρονικά διαστήματα (ίσως μέρες στη σειρά, ακόμη και βδομάδες) καταλήγοντας μετά σε κάποιο νοσηλευτικό ίδρυμα ή κέντρο αποτοξίνωσης. Εκεί, αφού επιτύχουν την αποτοξίνωση, την οργανική απελευθέρωση απο την εξάρτηση τους στο αλκοόλ θα παραμείνουν "καθαροί" για κάποιο χρονικό διάστημα που συνήθως μεσολαβεί μέχρι και την επόμενη κρίση "διψομανίας" που τερματίζει, σε φαυλοκυκλική επανάληψη, το "στέγνωμα" τους σε κάποιο κέντρο αποτοξίνωσης.

Τέλος λίγα στοιχεία σχετικά με την χρήση του αλκοόλ στους έφηβους και τι λένε τα στοιχεία για την Ελλάδα:

Το 22,2% των εφήβων ηλικίας 14-18 ετών καταναλώνουν αλκοόλ τουλάχιστον 1-2 φορές την εβδομάδα. Θεωρούν ότι η συχνότητα αυτή θεωρείται ακίνδυνη και συνήθως προτιμούν τα βαριά ποτά. Ωστόσο, έχουν την αίσθηση επικινδυνότητας κυρίως για τα τροχαία, τη βίαιη συμπεριφόρα και τις σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.

Πότε ξεκινά η χρήση αλκοόλ;          
Τα αγόρια σε ηλικία 12 ετών δοκιμάζουν μπύρα ή κρασί ενώ στα 13 έτη δοκιμάζουν πιο βαριά ποτά. Πρώτη φορά υπολογίζεται ότι μεθούν κατά μέσο όρο στα 14.6 έτη.
Τα κορίτσια σε ηλικία 13 ετών δοκιμάζουν μπύρα ή κρασί ενώ στα 14.5 έτη δοκιμάζουν πιο βαριά ποτά. Η πρώτη μέθη υπολογίζεται στα 15 έτη.

Ψυχολογικοί παράγοντες:

• Γιατί έχουν υποστεί κακοποίηση σωματική ή σεξουαλική
• Γιατί έχουν πολύ χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση
• Γιατί έχουν κακή σχέση με το οικογενειακό τους περιβάλλον
• Γιατί έχουν βιώσει απόρριψη από την οικογένεια
• Γιατί πάσχουν από κατάθλιψη ως αποτέλεσμα επώδυνων ψυχικών βιωμάτων
• Γιατί πάσχουν από μετατραυματικό στρες -συναισθηματική διαταραχή μετά από έκθεση σε σοβαρά ψυχοτραυματικά γεγονότα, στα οποία απειλήθηκε η ζωή του παιδιού- εφήβου ή άλλων ατόμων (δυστυχήματα, μαζικές, φυσικές καταστροφές, τρομοκρατικές ενέργειες, βιασμοί, κακοποίηση)

Επιπλέον δεν υπάρχει κάποιος που είναι λιγάκι αλκοολικός. Ή είσαι ή δεν είσαι. Και μόνο ο άνθρωπος που έχει άμεση σχέση μπορεί να πει εάν το πρόβλημα με το αλκοόλ έχει καταλήξει σε ακυβερνησία ή όχι. Αν είσαι αλκοολικός δεν θα μπορέσεις ποτέ να ελέγξεις το ποτό σου για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα. Αυτό αφήνει μόνο δύο μονοπάτια ανοιχτά: το να αφήσεις την κατάχρηση αλκοόλ να χειροτερεύει μέρα με τη μέρα μαζί με όλα τα καταστροφικά αποτελέσματα που ακολουθούν ή το να σταματήσεις εντελώς και να αναπτύξεις έναν καινούριο τρόπο νηφάλιας και δημιουργικής ζωής.