Θρησκείες και κρασί
Επιμέλεια Μαρία Ανθοπούλου Κελεσίδου, Οινοπαραγωγός
Σ
Ο Δίας είδε μια μέρα ψηλά από τον Όλυμπο την όμορφη Σεμέλη μιαν από τις κόρες του Κάδμου, βασιλιά της Θήβας, και την αγάπησε. Κατέβηκε λοιπόν μιά σκοτεινή νύχτα από τον Όλυμπο και κοιμήθηκε μαζί της. Η Ήρα μη μπορώντας να κάνει κακό στον Δία, εκδικείται τη Σεμέλη. Το έξι μηνών έμβρυο που κυοφορούσε, κρύβει τώρα στον μηρό του ο Δίας και μετά τρεις μήνες γεννιέται ο Διόνυσος (Διο(σ) – νυσος = γιος).
Ο οποίος όμως καταδιώκεται από τη γέννησή του ακόμη από την Ήρα και μεγαλώνει με τη βοήθεια των Νυμφών.
Στα ταξίδια του και τις περιπέτειές του έχει μόνιμη συνοδεία τις μαινάδες, τους σατύρους και τις νύμφες. Όπου τον υποδέχονται ευχαρίστως, τους μαθαίνει την αμπελοκαλλιέργεια (Αιτωλεία βασιλεύς Οινέας, Αττική Ικάριος – βασιλιάς του ομώνυμου Δήμου, σημερινού Διόνυσου). Έτσι με τον «ιερό γάμο» του Δία και της Σεμέλης δηλαδή του Ουρανού και της Γης εξηγείται η επίδραση των μετεωρολογικών φαινομένων στην αμπελοκαλλιέργεια. Η μανία του Διόνυσου και των μαινάδων δηλώνουν την οργιαστική λατρεία, την έκσταση, τις παραισθήσεις από την επήρεια της μέθης και του χορού.
Στην Καινή Διαθήκη
Ο Χριστός αρχίζει τα θαύματά του με την μετατροπή νερού σε κρασί στο γάμο της Κανά. Όταν η Παναγία – Μητέρα του, του ανακοινώνει «οίκον ουκ έχουσι». Εκείνος φροντίζει και «το ύδωρ, οίνον γεγενημένον» γεύεται ο αρχιτρίκλινος και μάλιστα απορεί για την εξαιρετική του ποιότητα «πας άνθρωπος πρώτον τον καλόν οίνον τίθησι, και όταν μεθυσθώσι, τότε τον ελάσσω συ τετήρηκας τον καλόν οίνον έως άρτι».
Κυρίως όμως ο οίνος ευλογείται και καθαγιάζεται στον μυστικό Δείπνο διότι χρησιμοποιείται στην πρώτη σύσταση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας: «Τούτο το ποτήριον η καινήν διαθήκην εν τω αίματί μου, τουπέρ υμών εκχυνόμενον», ( Λουκάς κς΄18 – 24 ) και στο κατά Ματθαίον «και λαβών το ποτήριον και ευχαριστήσας έδωκε αυτούς λέγων, πιέτε εξ αυτού πάντες, τούτο γαρ εστί το αίμαμου το της καινής διαθήκης το περί πολλών εκχυνόμενον είς άφεσιν αμαρτιών»,(κστ΄28–36). Αλλά συγχρόνως δίδει και την μεγάλην υπόσχεση. «Λέγω δε υμίν, ότι ου μην πιω απ’ άρτι, εκ τούτου του γεννήματος της αμπέλου, έως της ημέρας εκείνης, όπου αυτό πίνω μεθ’ υμών καινόν εν της βασιλείας του Πατρός μου», ( Ματθ. κστ΄. 36 – 40 ). Στην Εκκλησία μας ο οίνος χρησιμοποιείται σε ποικίλες λειτουργικές χρήσεις. Κυρίως όπως προαναφέρθηκε σαν ένα από τα δύο συστατικά της Θείας Ευχαριστίας αναμεμιγμένος με νερό και μεταβαλλόμενος σε αίμα Χριστού. Γι’ αυτό ανέκαθεν προτιμάται ερυθρός οίνος για να προσομοιάζει στο αίμα Κυρίου (Χρυσόστομος, ομιλία στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο).
Στις διάφορες εκκλησίες
Οι Αρμένιοι μόνον οίνον, οι Αιθίοπες χρησιμοποιούν γλεύκος, παρεκκλίσεις οι οποίες αποκυρήχθησαν από την εν Τρούλλω σύνοδον άρθρο 32. Εκτός της Θείας Ευχαριστίας στο μυστήριο του γάμου προσφέρεται στους νεόνυμφους κοινόν ποτήριον οίνου που δηλώνει την συμμετοχή στις χαρές και τις λύπες της συμβίωσης.
Ιουδαϊσμός
Στους Εβραίους το κρασί είναι επίσης πολύ εύχρηστο, σαν φυσικό προϊόν της Παλαιστίνης, ιδίως στους γάμους και στις γιορτές εν γένει. Μεταξύ των Ιουδαίων υπήρχε τάξις ανθρώπων, οι Ναζίρ, οι οποίοι με δική τους θέληση «απέχουν του οίνου και των οινοπνευματωδών». Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται ο Σαμψών και ο Ιωάννης ο Βαπτιστής. Αυτοί είναι αφιερωμένοι στον Θεό ισοβίως.
Στην Εβραϊκή λατρεία γίνεται χρήσις οίνου στη λειτουργία του ναού και προσφέρεται στις σπονδές (Εξ.κθ΄40). Κατά την εορτή του Πάσχα και στις λοιπές γιορτές των Εβραίων ο οίνος καταλέγεται μεταξύ των πρωτογεννημάτων (Δεύτερ. ιη΄4). Στη διαδικασία – τελετή της περιτομής χρησιμοποιείται επίσης οίνος.
Οι Ρωμαίοι έκαναν χρήση οίνου, απαγόρευαν όμως αυτόν απολύτως στις γυναίκες.
Στους Βίκιγκς ο Φρέι ήταν ο Θεός του γάμου και της βλάστησης. Όταν έσπερναν τις συγκομιδές τους, σκόρπιζαν ψωμί και έχυναν κρασί στο χώμα.
Στην Αρχαία Αίγυπτο πιθάρια οίνου συνόδευαν τον νεκρό, όπως μας αποκαλύπτει ο τάφος του Τουταγχαμών, στο ταξίδι του πέραν του τάφου.