Διαταραχές επικοινωνίας (Μέρος Β’)
ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ - ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Ο ΛΟΓΟΣ
Oι διαταραχές ομιλίας εντάσσονται στις διαταραχές επικοινωνίας σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Ομιλίας και Ακοής και αφορούν βλάβες στο ρυθμό, την άρθρωση, τη φωνή και το λόγο.
Η ομιλία θεωρείται διαταραγμένη εφόσον παρεμποδίζει την ικανότητα του ατόμου να επικοινωνεί και προκαλεί δυσάρεστα την προσοχή του ακροατή.
Τα προβλήματα από την πλευρά της ομιλίας περιλαμβάνουν δυσκολίες στην προφορική έκφραση, όπως πχ στην εκφορά των φθόγγων, στο ρυθμό, κλπ, ενώ τα προβλήματα λόγου περιλαμβάνουν δυσκολίες στην κατανόηση, χρήση και έκφραση του λόγου και των κανόνων του.
Στο σημείο αυτό καλό θα ήταν να δούμε τις «ελαφρές» διαταραχές της ομιλίας που εμφανίζονται στα παιδιά τα οποία δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα σωματικά (οργανικά), ψυχικά και νοητικά προβλήματα, οι οποίες πολλές φορές δεν είναι πολύ «ορατές» και επιδέχονται τέλειας αποθεραπείας.
Οι διαταραχές αυτές της ομιλίας σε γενικές γραμμές είναι:
Φωνολογική διαταραχή
Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι η αδυναμία του παιδιού να χρησιμοποιήσει αναπτυξιακά αναμενόμενους στόχους ομιλίας που ταιριάζουν στην ηλικία του (πχ λάθη στην παραγωγή, χρήση, υποκατάσταση ενός ήχου με κάποιον άλλο, παραλείψεις ).
Διαταραχή της γλωσσικής έκφρασης
Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από αναπτυξιακά προβλήματα στη γλωσσική έκφραση, που αποδεικνύονται με ειδικές δοκιμασίες και παρουσιάζονται ως ελαττωμένη ποσότητα λόγου, δυσκολία στην απόκτηση καινούριων λέξεων, λάθη στον χρόνο των ρημάτων ή στο να βρεθούν οι σωστές λέξεις, μικρές προτάσεις, απλοποιημένη γραμματική και κατασκευή προτάσεων κλπ.
Η διαταραχή της γλωσσικής έκφρασης μπορεί να συνυπάρχει με φωνολογική διαταραχή, με διαταραχές της μάθησης, με αναπτυξιακή διαταραχή του συντονισμού, με ενούρηση, με διαταραχή ελαττωματικής προσοχής – υπερκινητικότητα.
Μεικτή διαταραχή της γλωσσικής αντίληψης – έκφρασης
Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από αναπτυξιακά προβλήματα τόσο στη γλωσσική έκφραση όσο και στη γλωσσική αντίληψη, που αποδεικνύονται με ειδικές δοκιμασίες και παρουσιάζονται ως δυσκολίες στη γλωσσική έκφραση (πχ έντονα περιορισμένο λεξιλόγιο, λάθη στο χρόνο των ρημάτων, δυσκολίες στην ανάκληση λέξεων ή στην παραγωγή σύνθετων και μεγάλων προτάσεων) και επίσης ως δυσκολίες στην γλωσσική αντίληψη / κατανόηση (πχ δυσκολία στην κατανόηση λέξεων, προτάσεων ή συγκεκριμένων όρων ή εννοιών , όπως πχ για το χώρο ).
Τραυλισμός
Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από προβλήματα στη φυσιολογική ροή της ομιλίας, που χαρακτηρίζεται από το ότι συμβαίνουν συχνά ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:
- Επαναλήψεις ήχων και συλλαβών.
- Επιμηκύνσεις ήχων.
- Παρεμβολές.
- Σπασμένες λέξεις (παύσεις μέσα σε μια λέξη).
- Ακουστικό ή σιωπηλό μπλοκάρισμα.
- Περιφράσεις (υποκαταστάσεις λέξεων για την αποφυγή προβληματικών λέξεων).
- Λέξεις παραγόμενες με υπερβολική σωματική ένταση.
- Επαναλήψεις μονοσύλλαβων ολόκληρων λέξεων (πχ Τον - τον - τον βλέπω).
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί πόσο σημαντικά είναι τα πρώιμα χρόνια της πνευματικής ανάπτυξης του παιδιού, τα οποία δεν πρέπει να μείνουν αχρησιμοποίητα. Στόχος όλων μας πρέπει να είναι η «σχολική ωριμότητα» του παιδιού στη χρονική στιγμή της εισόδου του στο σχολείο. Κάτω από τον όρο «σχολική ωριμότητα» εννοούμε ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης του παιδιού, που περιλαμβάνει τόσο το σώμα όσο και την ψυχή και το πνεύμα του.
Η σωματική σχολική ωριμότητα κρίνεται από το γιατρό. Ο γιατρός ελέγχει την οπτική και ακουστική ικανότητα του παιδιού, την ανάπτυξή του, καθώς και την κατάσταση της υγείας του.
Μεγάλη σημασία έχει επίσης ο βαθμός της κοινωνικής ωριμότητας του παιδιού.
Σημαντικοί παράγοντες της κοινωνικό – συναισθηματικής σχολικής ωριμότητας είναι:
- Καλή μνήμη και ικανότητα συγκέντρωσης.
- Ζωηρό ενδιαφέρον για μάθηση και ικανότητα να δείχνει αυτό το ενδιαφέρον.
- Μια καλά διαφαινόμενη ικανότητα επαφής και προσαρμογής.
- Η ικανότητα να σκέφτεται πάνω σε προβλήματα που του τίθενται και να λύνει μόνο του.
- Υπομονή, προσπάθεια για επίτευξη σκοπών και δυνατότητα αντοχής στην κόπωση.
Για την επίτευξη των στόχων μας είναι σημαντικό:
- Να είστε σίγουροι ότι έχετε την προσοχή του παιδιού όταν συνομιλείτε.
- Να φροντίζεται να κουβεντιάζετε με το παιδί σας σε ήσυχο περιβάλλον.
- Να ενθαρρύνετε την περιέργεια του παιδιού και να απαντάτε ήρεμα και απλά στις ερωτήσεις του.
- Να δείχνετε ενδιαφέρον γι αυτά που λέει το παιδί.
- Να ενθαρρύνετε το διάλογο.
- Να ακούτε προσεκτικά το παιδί και να του δίνεται χρόνο να τελειώνει αυτό που θέλει να πει.
- Να μιλάτε με το παιδί ενώ παίζετε μαζί του.
- Να δημιουργείτε συνθήκες ευχάριστες διαβάζοντας παραμύθια, λέγοντας παιδικά τραγουδάκια και παίζοντας παιχνίδια που αναπτύσσουν τον λόγο του παιδιού.
Κλείνοντας θα πρέπει να τονιστεί ότι παράλληλα με την ευφυΐα του μυαλού, η «ευφυΐα» της καρδιάς είναι σημαντική για την κατοπινή ευτυχία στη ζωή του παιδιού.
Δίνοντας στο παιδί την αγάπη μας, τη θέρμη των συναισθημάτων μας, όταν το αγαπάμε παρά τα λάθη του, όταν γελάμε ή στεναχωριόμαστε μαζί του, όταν το βοηθάμε να εκφράσει τα συναισθήματά του και να είναι δημιουργικό, τότε έχουμε κάνει για το παιδί πολύ περισσότερα παρά αν το παρακινούσαμε μόνο τη σκέψη του.