Διαταραχή Πανικού
ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ - ΔΙΑΦΟΡΑ
Γράφει ο Ηλίας Γραμματικόπουλος, Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής
Οι κρίσεις πανικού συχνά ξεκινούν περίπου στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενηλικίωση, αλλά δε σημαίνει πως όλοι όσοι εμφανίζουν κρίσεις πανικού θα εμφανίσουν και τη διαταραχή. Πολλοί άνθρωποι είχαν απλά κάποτε μία κρίση και ποτέ άλλοτε. Η τάση να εμφανίσει κανείς κρίσεις πανικού φαίνεται να κληρονομείται. Επίσης συνδέεται με σημαντικές μεταβάσεις όπως η αποφοίτηση από το πανεπιστήμιο, ένας γάμος, ο ερχομός ενός παιδιού, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή της δουλειάς, διαζύγιο κ.α.
Ο όρος «πανικός « προέρχεται από τον Αρκαδικό βουκολικό θεό Πάνα, ο οποίος είχε κέρατα και πόδια τράγου και ήταν ο προστάτης των τσοπάνηδων και των κοπαδιών. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Πάνας ήταν γιος του θεού Ερμή και της νύμφης Δρυόπης. Όταν γεννήθηκε, η μάνα και η παραμάνα έσπευσαν να το δουν και όταν αντίκρισαν τα κέρατα, τα πόδια τράγου και τα γένια, τρόμαξαν και το έβαλαν στα πόδια. Το όνομά του προήλθε, όταν ο Διόνυσος αντίκρισε τον Πάνα και τον ονόμασε έτσι επειδή γελούσαν οι «πάντες». Αν και η έννοια είναι γνωστή από την αρχαιότητα, ωστόσο ως διαταραχή αναγνωρίστηκε το 1980.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Η κρίση πανικού είναι ένα ξαφνικό ξέσπασμα υπερβολικού φόβου και εμφανίζεται χωρίς προειδοποίηση και χωρίς κάποιον προφανή λόγο. Τα συμπτώματα της κρίσης πανικού περιλαμβάνουν:
- Ταχυκαρδία
- Δυσκολία στην αναπνοή, αίσθημα σαν να μην μπορείς να πάρεις αρκετό αέρα.
- Υπερβολικός φόβος
- Ζάλη, ναυτία
- Αίσθημα πνιγμού, πόνοι στο στήθος
- Αίσθημα καψίματος ή ξαφνικό ρίγος
- Μουδιάσματα στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών
- Εφίδρωση, τρέμουλο
- Φόβος ότι πρόκειται να πεθάνεις ή να τρελαθείς
Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού αυτά τα συμπτώματα αυξάνονται από το πουθενά. Λαμβάνουν χώρα σε εντελώς ακίνδυνες συνθήκες – μπορεί να συμβούν ακόμα και όταν κοιμάται κανείς. Επιπλέον με τα παραπάνω συμπτώματα, μία κρίση πανικού χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω δεδομένα:
- Συμβαίνει ξαφνικά, χωρίς καμία προειδοποίηση και χωρίς κανένα τρόπο να το σταματήσεις.
- Το επίπεδο φόβου είναι δυσανάλογο με την δεδομένη κατάσταση. Συχνά μάλιστα είναι εντελώς μη σχετιζόμενα.
- Περνά μέσα σε λίγα λεπτά. Μπορεί όμως, επαναλαμβανόμενες κρίσεις να συνεχίζουν να συμβαίνουν για ώρες.
Μία κρίση πανικού δεν είναι επικίνδυνη, αλλά μπορεί να γίνει τρομακτική, κυρίως επειδή υπάρχει η αίσθηση της απώλειας ελέγχου. Η διαταραχή πανικού είναι τρομακτική επειδή συχνά οδηγεί και σε άλλες διαταραχές όπως φοβίες, κατάθλιψη, κατάχρηση αλκοόλ, ακόμα και ιατρικές επιπλοκές. Οι επιδράσεις μπορεί να κυμανθούν από κοινωνική απόσυρση έως στη πλήρη ανικανότητα του ατόμου να αντιμετωπίσει τον έξω κόσμο (αγοραφοβία).
Στην πραγματικότητα, οι φοβίες που αναπτύσσουν οι άνθρωποι με διαταραχή πανικού δεν προέρχονται από πραγματικούς φόβους που αντιστοιχούν σε διάφορα αντικείμενα ή καταστάσεις, αλλά περισσότερο από τον φόβο μήπως υπάρξει μια ακόμα κρίση.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Βιολογικοί παράγοντες: Το άγχος περιλαμβάνει μια υπερβολική αντίδραση του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος με άυξηση των κατεχολαμινών (νοραδρεναλίνη) και άλλες μεταβολές του σεροτονινεργικού συστήματος και άλλων κέντρων του εγκεφάλου
Ψυχαναλυτικοί παράγοντες: Σύμφωνα με το Freud, το άγχος σχετίζεται με ασυνείδητες ενορμήσεις (πχ. επιθετικές, σεξουαλικές) που προσπαθούν να εισβάλλουν στο συνειδητό επίπεδο, αλλά πυροδοτούνται αμυντικοί μηχανισμοί, που χρησιμοποιούνται από το άτομο για να αντιμετωπίσει μια δυνητικά απειλητική κατάσταση
Θεωρίες Μάθησης: οι αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνουν λανθασμένα, διαστρεβλωμένα ή αντιπαραγωγικά γνωσιακά σχήματα, που προκαλούνται από σοβαρή ματαίωση και στη συνέχεια γίνεται μια εξαρτημένη μάθηση σε σχέση με άλλες καταστάσεις
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Οι κύριοι τρόποι αντιμετώπισης της διαταραχής πανικού είναι η ψυχοθεραπεία, η φαρμακοθεραπεία ή και ο συνδυασμός των δύο, ανάλογα πάντα με τις ανάγκες του κάθε θεραπευόμενου. Σύμφωνα με μελέτες, ο συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας είναι πιο αποτελεσματικός από ότι η κάθε μία προσέγγιση ξεχωριστά.
Συνοψίζοντας, η διαταραχή πανικού αποτελεί μία από τις συχνότερες αγχώδεις διαταραχές. Σκέψεις όπως «θα τρελαθώ», «θα πεθάνω», «θα γίνω ρεζίλι» είναι πολύ συχνές σε άτομα που παθαίνουν μια κρίση πανικού. Θεωρείται ότι η διαταραχή προκαλείται από ένα συνδυασμό περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων. Οι κρίσεις πανικού αν και δεν είναι καθόλου επικίνδυνες, εντούτοις είναι πολύ ενοχλητικές και προκαλούν δυσλειτουργία. Η έγκαιρη βοήθεια ψυχιάτρου για τη σωστή διάγνωση, μπορεί να βοηθήσει άμεσα και αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση και στην εξάλειψη των συμπτωμάτων της διαταραχής.
Η πορεία μπορεί να είναι χρόνια, με εξάρσεις και υφέσεις, ενώ οι ασθενείς με Διαταραχή Πανικού μπορεί να διατρέξουν αυξημένο κίνδυνο για απόπειρα αυτοκτονίας, οπότε κρίνεται αναγκαία η κατάλληλη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και η ψυχοθεραπεία.
Η πιο συνηθισμένη και αποτελεσματική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση είναι η Γνωστική-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, ενώ είναι απαραίτητη και η παρακολούθηση σε βάθος χρόνου (follow-up) με επαναληπτικές συνεδρίες. Έχει τεκμηριωθεί από μελέτες, ότι ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας με φαρμακοθεραπεία είναι πιο αποτελεσματικός, από ότι η κάθε μια θεραπεία ξεχωριστά.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι οι Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης (SSRIs), ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθούν για μικρό χρονικό διάστημα οι βενζοδιαζεπίνες, που ελαττώνουν τόσο τον αριθμό όσο και την ένταση των επεισοδίων, αλλά χρειάζονται στενή παρακολούθηση και σταδιακή διακοπή διότι μπορεί να προκαλέσουν εξάρτηση.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δυστυχώς ο περισσότερος κόσμος ανησυχεί αν προκαλούν εξάρτηση τα αντικαταθλιπτικά (ΟΧΙ), ενώ μπορεί όλοι να έχουν σπίτι τους και να έχουν πάρει από ένα Lexotanil ή Xanax (που προκαλεί εξάρτηση!!!)
ΗΛΙΑΣ Α. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, MD, MPH, PhDc
ΨΥΧΙΑΤΡΟΣ – ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ
ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΒΑΪΝΑ
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
Ιατρείο: Βικέλα 3, ΤΚ 59100, Βέροια
Τ.: 2331-503520, Κ.: 6972081130
www.pliroforiodotis.gr/grammatikopoulos